کد مطلب:62615 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:358
عشقهائی كز پی رنگی بود زانكه عشق مردگان پاینده نیست عشق زنده در روان و در بصر عشق آن زنده گزین كو باقی است [صفحه 59] عشق آن بگزین كه جمله انبیا و این عشق است كه در آیات بسیاری از قرآن، با واژه «محبت» و احیانا «ود» یا «مودت» از آن یاد شده است. این آیات در چند قسمت قرار گرفته اند: 1- آیاتی كه در وصف مؤمنان است و از دوستی و محبت عمیق آنان نسبت به حضرت حق، یا نسبت به مؤمنان سخن گفته است: «و الذین آمنوا اشد حبا لله»[2] . «آنان كه ایمان آورده اند در دوستی خدا سختترند». «و الذین تبوؤا الدار و الایمان من قبلهم یحبون من هاجر الیهم و لا یجدون فی صدورهم حاجة مما اوتوا و یؤثرون علی انفسهم و لو كان بهم خصاصة»[3] . «و آنان كه پیش از مهاجران در خانه (دار الهجرش، خانه مسلمانان) و در ایمان (خانه روحی و معنوی مسلمانان) جایگزین شده، مهاجرانی را كه به سوی ایشان می آیند دوست دارند و در دل خودشان از آنچه به آنها داده شده است احساس ناراحتی نمی كنند و آنها را بر خویش مقدم می دارند هر چند خود نیازمند بوده باشند». [صفحه 60] 2- آیاتی كه از دوستی حضرت حق نسبت به مؤمنان سخن می گوید: «ان الله یحب التوابین و یحب المتطهرین»[4] . «خدا دوست دارد توبه كنندگان و پاكیزگان را». «و الله یحب المحسنین»[5] . «خدا دوست دارد نیكوكاران را». «ان الله یحب المتقین»[6] . «خدا دوست دارد خود نگه داران را». «و الله یحب المطهرین»[7] . «خدا دوست دارد پاكیزگان را» «ان الله یحب المقسطین»[8] . «خدا دوست دارد عدالت كنندگان را». 3- آیاتی كه متضمن دوستیهای دو طرفی و محبتهای متبادل است: دوستی حضرت حق نسبت به مؤمنین و دوستی مؤمنان نسبت به حضرت حق و دوستی مؤمنین یكدیگر را: [صفحه 61] «قل ان كنتم تحبون الله فاتبعونی یحببكم الله و یغفر لكم ذنوبكم»[9] . «بگو اگر دوست دارید خدا را، از من پیروی كنید تا خدا دوستتان بدارد و گناهانتان را برایتان ببخشاید». «فسوف یأتی الله بقوم یحبهم و یحبونه»[10] . «خدا بیاورد قومی را كه دوستشان دارد و آنها او را دوست دارند». محبت مؤمنان نسبت به یكدیگر: «ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات سیجعل لهم الرحمن ودا»[11] . «آنان كه ایمان آورده اند و شایسته ها انجام داده اند خداوند بخشایشگر برایشان دوستی قرار می دهد» «و جعل بینكم مودش و رحمة»[12] . «در میان شما با همسرانتان دوستی قرار داد و مهر افكند». و همین علاقه و محبت است كه ابراهیم برای ذریه اش خواست،[13] و پیغمبر خاتم نیز به دستور خداوند برای خویشانش طلب كرد[14] . و آنچنانكه از روایات بر می آید، روح و جوهر دین غیر از محبت [صفحه 62] چیزی نیست. برید عجلی می گوید: «در محضر امام باقر (ع) بودم، مسافری از خراسان كه آن راه دور را پیاده طی كرده بود به حضور امام شرفیاب شد. پاهایش را كه از كفش درآورد شكافته شده و ترك برداشته بود. گفت به خدا سوگند من را نیاورد از آنجا كه آمدم مگر دوستی شما اهل البیت. امام فرمود به خدا قسم اگر سنگی ما را دوست بدارد، خداوند آن را با ما محشور كند و قرین گرداند «و هل الدین الا الحب» آیا دین چیزی غیر از دوستی است؟»[15] . مردی به امام صادق (ع) گفت: ما فرزندانمان را به نام شما و پدرانتان اسم می گذاریم، آیا این كار، ما را سودی دارد؟ حضرت فرمودند آری به خدا قسم: «و هل الدین الا الحب» مگر دین چیزی غیر از دوستی است؟ سپس به آیه شریفه: «ان كنتم تحبون الله فاتبعونی یحببكم الله» استشهاد فرمود.[16] . اساسا علاقه و محبت است كه اطاعت آور است. عاشق را آن یارا نباشد كه از خواست معشوق سربپیچد. ما این را خود با چشم می بینیم كه جوانك عاشق در مقابل معشوقه و دلباخته اش از همه چیز می گذرد و همه چیز را فدای او می سازد. اطاعت و پرستش حضرت حق به نسبت محبت و عشقی است كه انسان به حضرت حق دارد همچنانكه امام صادق (ع) فرمود: [صفحه 63] تعصی الاله و انت تظهر حبه لو كان حبك صادقا لاطعته خدا را نافرمانی كنی و اظهار دوستی او كنی ؟! به جان خودم این رفتاری شگفت است. اگر دوستیت راستین بود اطاعتش می كردی زیرا كه دوستدار، مطیع كسی است كه او را دوست دارد. [صفحه 64]
گفتیم كه عشق و محبت تنها منحصر به عشق حیوانی جنسی و حیوانی نسلی نیست بلكه نوع دیگری از عشق و جاذبه هست كه در جوی بالاتر قرار دارد و اساسا از محدوده ماده و مادیات بیرون است و از غریزه ای ماوراء بقاء نسل، سرچشمه می گیرد و در حقیقت فصل ممیز جهان انسان و جهان حیوان است و آن عشق معنوی و انسانی است، عشق ورزیدن به فضائل و خوبیها و شیفتگی سجایای انسانی و جمال حقیقت.
عشق نبود عاقبت ننگی بود
چون كه مرده سوی ما آینده نیست
هر دو می باشد زغنچه تازه تر
وز شراب جانفزایت ساقی است
یافتند از عشق او كار و كیا[1] .
هذا لعمری فی الفعال بدیع
ان المحب لمن یحب مطیع
صفحه 59، 60، 61، 62، 63، 64.